Endülüs Dışındaki Bilim İnsanları ve Yaşadıkları Zorluklar
1. İbn Sina (980-1037)
• Tıp, felsefe, matematik ve astronomi alanında çalışmalar yapmıştır. “El-Kanun fi’t-Tıb” adlı eseri Batı’da yüzyıllar boyunca temel tıp kitabı olarak kullanılmıştır.
• Karşılaştığı Zorluklar: Bazı kesimler, felsefi görüşlerini dini inançlara aykırı bulmuş, düşünceleri eleştirilmiş ve eserleri zaman zaman yasaklanmıştır.
2. Harezmi (780-850)
• Matematiğin temel taşı olan cebir alanında önemli katkılar yapmıştır. “El-Kitâbü’l-Muhtasar fi Hisâbi’l-Cebr ve’l-Mukâbele” adlı kitabı cebir biliminin temelini atmıştır.
• Karşılaştığı Zorluklar: Çalışmaları genellikle dönemin yöneticileri tarafından desteklenmiş olsa da, İslam dünyasında zamanla bilim yerine daha dogmatik görüşlerin ön plana çıkması nedeniyle yeterince takdir edilmemiştir.
3. Ömer Hayyam (1048-1131)
• Matematikçi, astronom ve şair olarak bilinir. Takvim çalışmalarında büyük başarılar elde etmiş ve üçüncü derece denklemlerin çözümü üzerine önemli çalışmalar yapmıştır.
• Karşılaştığı Zorluklar: Felsefi ve özgür düşünceleri nedeniyle bazı kesimler tarafından eleştirilmiş, zamanla dini çevrelerde tepkiyle karşılanmıştır. Şiirleri de dini kurallara karşı geldiği iddiasıyla eleştirilmiştir.
Endülüs’te Öne Çıkan Bilim İnsanları
1. Abbas Ibn Firnas (810-887)
• Uçuş deneyleri ve astronomi alanındaki çalışmalarıyla tanınır.
2. İbn Rüşd (1126-1198)
• Felsefeci, hukukçu ve hekimdir. Aristo’nun eserlerini yorumlayarak Batı düşüncesine büyük katkı sağlamıştır.
• Karşılaştığı Zorluklar: Düşünceleri dönemin bazı dini çevreleri tarafından sapkınlıkla suçlanmış, eserleri Endülüs’te yasaklanmıştır.
3. İbn Hazm (994-1064)
• Felsefe, edebiyat ve din bilimlerinde eserler vermiştir. “Tavku’l-Hamame” adlı aşk üzerine yazdığı eseri ünlüdür.
• Karşılaştığı Zorluklar: Siyasi görüşleri ve dini eleştirileri nedeniyle sürgüne gönderilmiş ve eserleri yasaklanmıştır.
4. El-Zehravi (936-1013)
• Modern cerrahinin kurucularından kabul edilir. “Kitab al-Tasrif” adlı eseri yüzyıllarca cerrahi alanda referans olmuştur.
5. İbn Bacce (1085-1138)
• Felsefe, astronomi ve tıp alanında çalışmıştır. Avrupa’da “Avempace” adıyla bilinir.
• Karşılaştığı Zorluklar: Özgür düşünceleri nedeniyle döneminin otoriteleriyle çatışmış ve fikirleri sansürlenmiştir.
6. İbn Tufeyl (1105-1185)
• “Hay bin Yakzan” adlı alegorik romanıyla bilinir. Bu eser, İslam dünyasında felsefi düşünceye büyük katkı sağlamıştır.
Sonuç
Endülüs’te bilim ve sanat, hoşgörülü bir atmosferde büyük ilerleme kaydetmiştir. Ancak Endülüs dışında bilim insanları genellikle dogmatik yaklaşımlarla ve otoritelerin baskılarıyla karşılaşmış, birçok fikirleri sansürlenmiş veya reddedilmiştir. Buna rağmen bu isimler, bilim ve düşünce tarihinde unutulmaz bir yer edinmiştir.
