Türkler İslam’dan Önce Hangi Tanrıya İnanıyordu? Tengrizm ve Türk Mitolojisi Üzerine
Türklerin İslamiyet’i kabul etmeden önce hangi dine inandıkları, tarih ve kültür açısından oldukça merak edilen bir konudur. Bu soruya yanıt, 9. yüzyılda Doğu Asya’da yazılan “Türk Kehanet Kitabı” gibi tarihî metinlerde sıkça karşımıza çıkan bir isimde saklıdır: Tengri. Tengri, eski Türklerin - ve onlarla birlikte yaşayan Moğol ve Hun gibi diğer bozkır halklarının - en yüce tanrısı olarak kabul edilirdi.
Tengrizm Nedir?
Tengrizm, Türklerin İslam, Hristiyanlık, Musevilik ve Maniheizm gibi dinlere geçiş yapmadan önceki ana inanç sistemiydi. Bu dinin temelinde, “Ebedî Mavi Gök” anlamına gelen Tengri’ye duyulan derin bir saygı vardı. Tengrizm’in esasları, doğayla uyum içinde yaşamak ve evrendeki her şeyin bir denge içerisinde olduğunu kabul etmekti.
Türkler ve Moğollar Şaman mıydı?
Halk arasında Türklerin ve Moğolların şamanist olduğu yönünde yaygın bir inanış olsa da, bu doğru değildir. Şamanlar, Tengrizm’de yalnızca rehberlik ve arabuluculuk yapan, yani ruhlarla iletişim kuran figürlerdi. Tengrizm ise daha çok monoteist bir yapıdaydı ve tek bir yüce tanrı olan Tengri’ye odaklanıyordu. Bununla birlikte, Tengrizm’de başka kutsal varlıklar da bulunmaktaydı:
• Umay: Doğmamış çocukların ve doğurganlığın koruyucusu, ana tanrıça.
• Ateş Tanrısı, Güneş ve Ay Tanrıları: Doğal elementlerin koruyucuları.
• Yeraltı Dünyası Bekçisi: Ölülerin ruhlarına rehberlik eden varlık.
Tengrizm’in Felsefesi ve Yaşam Tarzı
Tengrizm, bir din olmaktan ziyade bir yaşam felsefesi olarak da tanımlanabilir. Bu inanç sistemi, doğaya saygıyı ve çevrenin korunmasını öğütlerdi. Tüm canlıların birbirine bağlı olduğu ve evrenin hassas bir dengede olduğu düşünülürdü. Tengrizm’e göre, insanlar doğayı tahrip ederse, bu yalnızca doğayı değil, aynı zamanda evrenin dengesini de bozardı. Bu nedenle israf, oburluk ve doğaya zarar vermek en büyük günahlardan sayılırdı.
Tengrizm’in Günümüzdeki Önemi
Tengrizm’in doğa ve evren anlayışı, modern dünyada çevre sorunları ve sürdürülebilirlik tartışmaları açısından hâlâ ilham verici bir felsefe olarak kabul edilebilir.
Hashtagler:
#Tengrizm #TürkMitolojisi #TürkTarihi #Tengri #Türkler #EskiTürkler #Doğaİnancı #Şamanizm #TürkKültürü #TürkBoyları #TürkDini #DoğaFelsefesi
